Bu kavramları değerlendirmeden önce Ceza Hukuku’nun temel ilkesi olan “Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz” ilkesini hatırlatmak gerekir.
Burada anlatacağımız konular hakkında birebir kanun olmadığı için, diğer bir deyişle Sosyal Medya Paylaşımlarına dair bir kanun çıkarılmadığı için mevcut kanunlardaki maddeler üzerinde yorum ile ceza verilip verilemeyeceğini değerlendirmemiz gerekecektir. Öncelikle konusu suç teşkil eden bir içeriğin Facebook’ta paylaşımı ve beğenilmesi ile Twitter’da Retweet edilmesi ve Favori olarak eklenmesi birbirine çok benzemektedir. Fakat bu kavramları Paylaşım ve Retweet ile Beğeni ve Favori olarak işaretlenmesine ayrı ayrı değineceğim. Öncelikle konusu suç teşkil eden bir içeriğin paylaşılması yada retweet (RT) edilmesi benim yorumuma göre suç teşkil edecektir. Suç teşkil etmesi için daha önce belirttiğim kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesinin olduğunu da düşünürsek bunun hangi madde kapsamına sokulabileceğini açıklamak okuyanlar açısından faydalı olacaktır. Türk Ceza Kanunu 215 Madde kapsamına dayanılarak bu paylaşım ve RT’lere ceza verilebilir. TCK 215. Maddesinin içeriğinde ise “(1) İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” ibare bulunmaktadır. Bu madde içeriğine dikkat edilirse suçu ve suçluyu övmeden dolayı ceza verilebilmesi için aynı zamanda kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse Gezi Parkı olaylarında karşıt görüşlerin paylaştığı ve aslı olmayan birçok görüntü ve yazı sosyal medyada sıkça karşımıza çıktı. Bu yazıların ve görüntülerin doğruluğu araştırılmadan paylaşılması ve RT edilmesi kamu düzeni açısından ciddi bir tehlike oluşturdu ve toplumda kutuplaşmaya neden oldu. Hukukçu olarak bu konudaki değerlendirmem ise bu maddeye dayanılarak gerekli araştırmayı yapmadan yalan yanlış görüntüleri toplumda kaos olacak şekilde paylaşan kişilerde sorumlu olmalıdır. (Örnek olarak Kabataşta Türbanlılara saldırdılar veya eylemlerin 3 gününde ölü sayısı 12 oldu kesin bilgi gibi paylaşımlar söylenebilir) Kişiler burada kastının olmadığını iddia edecektir. Fakat burada paylaşımların toplumda bir kutuplaşmaya neden olması ve doğruluğunun mantıklı düşünüldüğü zaman olmadığının ispatlanabilmesi sebebiyle olası kast yada öngörülebilir kast olarak değerlendirilmesi gerekir. Olası kasıtta bunun yanlış olma ihtimalini bile bile paylaşım mevcut olması gerekir. Öngörülebilir kast ise bu paylaşımlar için daha uygun olacaktır. Zira normal zeka seviyesinde birinin bunun yanlış olduğunu algılaması öngörülebilir kast için yeterli olacaktır. Bu madde içeriğine dayanılarak Facebook Paylaşımlarına ve Twitter RT’lerine ceza verilebilir. Ayrıca birçok suç için paylaşma ve yayma da suçun kapsamında olduğundan Müstehcenlik, Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali, Hakaret gibi suçlarda paylaşım yoluyla işlenebilir. Burada kanun koyucu maddelerin genelinde “yayma” kavramını da suç konusuna dâhil ettiğinden fiili paylaşım yada RT yapan kişinin işlemesine gerek yoktur. Yayma ile de bu fiili işlemiş kabul edilecektir. Çünkü Facebook paylaşımlarının ve Twitter RT’lerinin amacı kullanıcı hesaplarında olan arkadaşlarının da bu gönderiden haberdar olması isteğidir. Bu gönderinin içeriği suç teşkil ediyorsa (örneğin alenen hakaret) kişi bunu kendi sosyal profilinde yayınlayarak “yayma” yada “dağıtma” olarak adlandırılan eylem şekliyle suçu işlemiş sayılacaktır.
Sorunun ikinci kısmında ise Twitter kullanıcı hesabından FAVORİ (FAV) olarak işaretlenen yada Facebook kullanıcı hesabından beğenilen gönderiler üzerine yorum yapacağım. Ceza hukuku açısından ilkeler değerlendirildiğinde beğeni ve fav işlemi görüşüme göre suç teşkil etmeyecektir. Çünkü kullanıcının beğeniden kastı farklı olabilir. Kullanıcı burada yayma amacı olmadığını ispatlayabilir. Paylaşma ve RT yapma şansı olan bir kullanıcı bunları yapmıyorsa burada görüşüme göre yukarıda belirttiğim “yayma” yada “dağıtma” kastı ispatlanamaz. Zira bu kastı olan kişi zaten beğeni yada FAV yerine paylaşma yada RT yapma imkanını kullanacaktır. Bu değerlendirmelerden yola çıkarak TCK’daki Müstehcenlik, Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali, Hakaret gibi suçların beğeni ve FAV yoluyla işlenemeyeceği kanaatindeyim. Suçu yada suçluyu övme konusunda bir değerlendirme yapmam gerekirse her ne kadar ön görünüş olarak beğeni yada FAV gönderinin beğenildiği anlamına gelse de bazı durumlar açısından bu böyle olmayabilir. Burada kesin ispat edici bir durum yoktur. Şüpheden sanık yararlanır ilkesi gereğince kasıt ispatlanmadan ceza verilememelidir. Neden suç teşkil etmeyeceği örneğine gelince son zamanlarda sosyal medyada bir çok ölüm haberi de verilmektedir. Bir kişinin ölüm haberini Facebook’ta beğenen yada Twitter’da FAV yapan kişi bu ölüm haberine sevinmiş mi olacaktır? Beğeni takdir etmek anlamında düşünülürse bir kişinin ölümünü takdir eden kişi buna sevinmiş olmalıdır. Oysa işin doğrusunun bu olmadığını internet kullanıcıları tamamen bilmektedir. Zira facebook beğenileri zamanında facebookta olan Poke yani dürtme özelliği gibi de kullanılmaktadır. Bu gönderini gördüm anlamına da gelebilir. Bu sebeple burada kişinin suçu ve suçluyu övme kastı olup olmadığının araştırılması gerekir. Örnekte verdiğim ölüm olayındaki gibi birçok paylaşım beğenilmektedir. Burda ki kasıt her zaman için gönderilen yazının onaylandığı anlamına gelmemektedir. Birçok paylaşımda onay anlamına gelse bile her paylaşım için bu beğeni eylemindeki kasıt ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. Soru hakkındaki görüşüm kısaca özetlemek gerekirse yukarıda ayrıntılı şekilde gerekçelendirdiğim şekilde Paylaşım ve RT işlemi iradi olarak suç teşkil eden bir gönderiyi kendi kullanıcıları ile paylaşılması ve onların görmesi ile sonuçlanması sebebiyle suç teşkil edecektir. Beğeni yada FAV eylemi ise kasıt yüzde yüz olarak ispatlanamayacağından suç teşkil etmeyecektir.
Av.Arif BALTACI
İnternethukuku.net Röportajı